به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی فردونیوز؛دبیر این همایش گفت: ۴۵ مقاله به دبیرخانه ارسال شد که در نهایت با نظر داوران ۶ اثر مکتوب در بخش مقاله به عنوان آثار برتر معرفی و از صاحبان آنها تجلیل شد.

مهدی گرامی پور افزود: مقالات ارسالی درباره نظرات فقهی رهبر معظم انقلاب اسلامی در حوزه سیاست، اقتصاد، تربیت و مطالعات اسلامی بود.

آیت الله عباس کعبی عضو مجلس خبرگان رهبری در این همایش، دغدغه اصلی رهبر انقلاب را تبدیل نظام جاهلیت به نظام تمدنی توصیف کرد و گفت: نگاه قرآنی حضرت آیت الله خامنه‌ای گسترده است و سعی ایشان همواره استخراج اصل قرآنی فقهی و قاعده سازی فقهیست.

وی افزود: اندیشه قرآنی و تمدنی رهبر انقلاب، علم، ایمان، عقلانیت، معنویت، عدالت، آزادی، رحمت و رفعت را با هم و در یک ظرف جمع آوری می‌کند.

آیت الله کعبی گفت: نظریه تمدنی حضرت آیت الله خامنه‌ای بر پایه اجتهاد اصیل و متناسب با مقتضیات جهان و موضوع شناسی از وضعیت انسان معاصر است که باید مورد توجه و الگو برداری قرار گیرد.

عضو مجلس خبرگان رهبری تصریح کرد: برجسته سازی هویت ایرانی اسلامی و فتح مرز‌های دانش با استفاده از تجارب بشری و تعمیق این دانش و تولید قدرت بازدارنده نظامی، امنیتی و دفاعی همواره مورد تأکید رهبر معظم انقلاب است.

حجت الاسلام سعید صلح میرزایی عضو مجلس خبرگان رهبری هم با تأکید بر لزوم توسعه و انتقال تفکر منظومه‌ای رهبر معظم انقلاب به نسل جوان گفت: با تکیه و تمرکز بر این منظومه فکری می‌توان نگاه روشن بینانه و نظام‌مند بهتری به اهمیت ترویج و توسعه اسلام ناب داشت.

مقام معظم رهبری آگاهی از مسائل و نیازهای عینی جامعه را شرط لازم برای یک اجتهاد پویا و زنده می‌دانند

رئیس دانشگاه قم نیز تبحر در موضوع‌شناسی را از مسائل مورد تاکید مقام معظم رهبری برای اجتهاد دینی مطرح کرد و گفت: از نظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای اگر فقیهی «موضوع» را نداند بسیار مشکل است که «حکم» را درست بفهمد. رهبر معظم انقلاب، توجه ویژه‌ای به ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی نظریه‌پردازان و نوآوران دینی داشته و بر آن تاکید دارند.

 حجت الاسلام والمسلمین دکتر احمدحسین شریفی در همایش ملی «منظومه فکری آیت‌لله خامنه‌ای با تاکید بر اندیشه فقهی» که امروز ۱۳ اسفندماه در سالن حکمت دانشگاه قم برگزار شد، ضمن تشکر از پژوهشگاه علوم انسانی اسلامی دانشگاه قم و همچنین موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی در برگزاری این همایش، عنوان کرد: امیدواریم این همایش آغازی باشد تا بیش از گذشته، اندیشه‌های رهبر فرزانه انقلاب در محیط‌های علمی و دانشگاهی داخل و خارج از کشور بیان شده و ابعاد علمی ناشناخته این شخصیت کم‌نظیر که در عین شهرت، ابعاد علمی ایشان ناشناخته مانده است، گفته شود.
 
وی در رابطه با موضوع «دانش‌ها و مهارت‌های لازم برای نوآوری و اجتهاد دینی از منظر مقام معظم رهبری» افزود: از نخستین مرحله‌ای که بحث فقاهت در تاریخ شیعه مطرح شد، مجتهدین ما از سید مرتضی گرفته تا امام خمینی(ره) تقریبا به اتفاق، بحثی را در کتاب‌های اصولی خود تحت عنوان علوم و دانش‌های موردنیاز برای اجتهاد مطرح کرده‌اند که با عناوین مختلف فصل‌بندی شده‌است، اگر این سیر و تطوری که رخ داده‌است را نگاه کنیم، بسیار ارزشمند و مفید است که هر کدام از این علما کدام دانش‌ها را برای اجتهاد لازم می‌دانستند.
 
رئیس دانشگاه قم تصریح کرد: در تاریخ فکر شیعی در برخی برهه‌ها شاهد نقطه عطفی هستیم که جدی‌ترین آن در عصر امام خمینی(ره) است، ایشان نگاه متفاوتی به این دانش‌ها و مهارت‌های موردنیاز برای اجتهاد و نظریه‌پردازی دینی با تاکید بر مسئله فقه دارند. دکتر شریفی خاطرنشان کرد: رهبر معظم انقلاب نیز هر چند در همان چهارچوب فکری نظر امام خمینی(ره) اما خیلی جدی‌تر و ذو ابعادتر از امام خمینی(ره) این مسئله را مطرح کرده‌اند.
 
وی گفت: رهبر معظم انقلاب اسلامی، آگاهی و شناخت دقیق نسبت به منابع اصیل اسلامی (کتاب و سنت)، آگاهی نسبت به علوم و دانش‌هایی که در جهت دستیابی به منابع اصیلی اسلامی لازم هستند همچون ادبیات، صنایع ادبی و علم اصول را در فقاهت لازم می‌دانند که البته در این دو مسئله اکثر فقها و علما نظر مشترک دارند اما برخی علما، علومی مثل علم منطق را لازم نمی‌دانند لکن رهبر معظم انقلاب اسلامی منطق، فلسفه و حکمت را شرط لازم برای اجتهاد فقهی دانسته‌اند.
 
رئیس دانشگاه قم با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی، آشنایی با تاریخ را نیز برای یک فقیه لازم می‌دانند، افزود: ایشان فرموده‌اند «بسیاری از مسائل فقهی هست که به تاریخ ارتباط پیدا می‌کند ولی ما کمتر به این ارتباط توجه کرده و آن را کشف کرده ایم»، در کنار این‌ها همچنین آشنایی با جریان‌های فکری عالم، آشنایی با اندیشه‌های نو در حوزه دین و مذهب را از دانش‌های لازم یک فقیه می‌دانند.
 
دکتر شریفی با تاکید بر اینکه آگاهی از علوم انسانی و دانشگاه‌های مدرن غربی از مسائلی است که رهبر معظم انقلاب برای یک فقیه لازم می‌دانند، تصریح کرد: ایشان در این رابطه فرموده است «آشنایی با علوم انسانی و غیره که دارای تاثیر در استنباط و تنبیه موضوعات فقهی هستند باید مورد عنایت قرار گیرند» و یکی از رسالت‌های حوزه علمیه را آشنایی عمیق با علوم انسانی مطرح کرده‌اند.
 
وی گفت: رهبر معظم انقلاب اسلامی همچون امام خمینی(ره) تاکید ویژه‌ای بر اجتهاد و فقه جواهری دارند، روش سنتی و رایج اجتهاد را یک امر ضروری و لازم می‌دانند و فرموده‌اند هرگونه تحول و نوآوری و نظریه‌ای که در چهارچوب روش اجتهادی نباشد تحول به سمت سقوط است.
 
دکتر شریفی تصریح کرد: مقام معظم رهبری همچنین می‌فرمایند نباید به روش اجتهاد متعارف اکتفا کرد، بلکه باید با روش‌های مدرن نیز آشنا شد، نقاط قوت آنها را استفاده کرد و نقاط ضعفشان را کنار گذاشت، ایشان آگاهی از مسائل و نیازهای عینی جامعه را نیز شرط لازم برای فقاهت و یک اجتهاد پویا دانسته‌اند و فرموده‌اند از مهم‌ترین شرایط نظریه‌پردازی واقع‌بینانه، کارامد و مشکل‌گشا، توجه به واقعیت‌های جامعه است که این همان مسئله توجه به مکان و زمان در اجتهاد است که امام خمینی(ره) مطرح کرده ‌بودند.
 
دکتر شریفی تبحر در موضوع‌شناسی را از مسائل مورد تاکید مقام معظم رهبری برای اجتهاد دینی مطرح کرد و گفت: ایشان فرموده‌اند اگر فقیهی موضوع را نداند بسیار مشکل است که حکم را درست بفهمد. همچنین ایشان توجه ویژه‌ای به ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی نظریه‌پردازان و نوآوران دینی دارند که از میان علمای گذشته، محقق بهبهانی بیش از همه به این مسئله توجه کرده است.
 
وی با بیان اینکه مقام معظم رهبری روشن‌بینی و برخورداری از فکری روشن را برای یک فقیه لازم می‌داند، تاکید کرد: ایشان، روشن‌بینی و بصیرت، شجاعت، آزاداندیشی، خلاقیت، دشمن‌شناسی را نیز از ویژگی‌های مهم شخصیتی یک فقیه می‌دانند و بر آن تاکید کرده‌اند. تمامی این نکاتی که مطرح شد در رابطه با شرایط علمی و مهارتی و اخلاقی برای اجتهاد و نوآوری دینی از نگاه مقام معظم رهبری بود که توجه به آن‌ها برای تحول حوزه‌های علمیه و علوم اسلامی دانشگاه‌ها ضروری و مهم است.
 
دکتر شریفی در پایان تأکید کرد که همه این سرفصل‌هایی که بیان شد نیازمند بحث مستقل و مفصل‌اند. به عنوان مثال باید بحث کرد که دشمن‌شناسی و شناخت نحوه دشمنی دشمن چطور می‌تواند در اجتهاد دینی و استنباط حکم اسلامی از منابع و متون دینی نقش داشته باشد؟ وقتی این مسأله روشن می‌شود که آن سخنان الهی امیرمؤمنان علیه السلام را در خطبه ۱۴۷ نهج البلاغه بفهمیم که می‌فرمودند: و اعْلموا أنّکمْ لن تعرفوا الرّشد حتّى تعرفوا الّذی ترکه و لنْ تأخذوا بمیثاق الکتاب حتّى تعرفوا الّذی نقضه و لنْ تمسّکوا به حتّى تعرفوا الّذی نبذه؛ دانید که هیچ گاه حق را نخواهید شناخت جز آن که ترک کننده آن را بشناسید. هرگز به پیمان قرآن وفادار نخواهید بود مگر آن که پیمان شکنان را بشناسید، و هرگز به قرآن چنگ نمى زنید مگر آن که رها کننده آن را شناسایى کنید.

قرآن‌شناسی و استفاده از آموزه‌های قرآن، برجستگی مهم منظومه فکری رهبر معظم انقلاب اسلامی

نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم نیز گفت: یکی از برجستگی‌های منظومه فکری رهبر معظم انقلاب اسلامی، قرآن‌شناسی و استفاده از آموزه‌های قرآن در زندگی انسان است، در نگاه ایشان، آیات قرآن محدود به همان احکام نیست، بلکه ایشان تلاش می‌کنند از قرآن کریم اطلاقات عمومات و اخراج اصل قرآنی، فقهی و قاعده‌سازی فقهی استفاده کنند.

 آیت‌الله عباس کعبی در همایش ملی «منظومه فکری رهبر معظم انقلاب اسلامی با تاکید بر اندیشه فقهی» که امروز ۱۳ اسفندماه در سالن حکمت دانشگاه قم برگزار شد، عنوان کرد: وجه تمایز اجتهاد رهبر معظم انقلاب اسلامی با فقهای معاصر در چند مسئله است که یکی از آن‌ها برخورداری از منظومه فکری نظام‌واره است که تاثیر مستقیمی در فتوا دارد، منظور از این منظومه همان نکاتی است که ایشان در طرح کلی اندیشه اسلامی بیان کرده‌اند.

وی افزود: از لحاظ معرفتی چند نکته در اندیشه رهبر معظم انقلاب برجسته است که یکی از آن‌ها فلسفه و حکمت ناظر بر امتدادهای اجتماعی یا همان فلسفه مضاف است که ایشان در جهت تطبیق با اسلام مطرح کردند.

نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تصریح کرد: به امتداد فلسفه در مسائل اجتماعی، سیاسی کمتر اندیشمندان و فقیهان توجه کرده‌اند، در اندیشه شهید مطهری برخی از این رگه‌های امتداد فلسفه در بعد اجتماعی و سیاسی را می‌بینیم، در اندیشه‌های آیت‌الله مصباح، شهید صدر و غیره نیز به این مسئله پرداخته شده است، منتها تفاوت رهبر معظم انقلاب این است امتداد حکمت و فلسفه در علوم انسانی و در زندگی اجتماعی و سیاسی را ناظر با موضوع شناسی دقیق و چالش‌ها، راهبردها، آسیب‌ها و خط مشی‌گذاری‌ها مورد توجه قرار می‌دهند، به گونه‌ای که به یک گذاره تحول‌بخش در زندگی انسانی تبدیل شود.

آیت‌الله کعبی خاطرنشان کرد: یکی از بعدهای اندیشه فقهی رهبری، همین منظومه فکری جامع است که نقطه عظیمت این منظومه جامع فکری رهبر معظم انقلاب توحید است، توحید به همان معنای نفی عبودیت غیر خدا است، ایشان اقامه توحید در همه بخش‌ها را هدف جامعه اسلامی مطرح کرده‌اند.

وی تصریح کرد: برجستگی دیگر منظومه فکری رهبر معظم انقلاب اسلامی، قرآن‌شناسی و استفاده از آموزه‌های قرآن در زندگی انسان است، در نگاه ایشان، آیات قرآن محدود به همان احکام نیست، بلکه ایشان تلاش می‌کنند از قرآن کریم اطلاقات عمومات و اخراج اصل قرآنی، فقهی و قاعده‌سازی فقهی استفاده کنند.

آیت‌الله کعبی خاطرنشان کرد: در بعد قرآنی، دغدغه اصلی ایشان که امتداد فقهی دارد، تبدیل نظام جاهلیت به یک نظام تمدنی است، کلمه نظام جاهلیت در دوران معاصر در میان اندیشمندان اهل سنت به صورت اجمالی توسط سیدقطب به کاربرده شده بود، اما آنچه که او گفته است یک امر مجملی است، اما رهبر معظم انقلاب اسلامی به اصطلاح و مفاهیم اکتفا نمی‌کنند، بلکه نظام‌واره جاهلیت و نظام‌واره تمدن اسلامی را طراحی می‌کند و در این ها را در بعد نظامات فقهی مطرح می‌کند.

عضو مجلس خبرگان رهبری افزود: نظام‌واره جاهلیت در دنیای معاصر را رهبر انقلاب تحت عنوان جاهلیت پیچیده در مقابل جاهلیت ساده و جاهلیت مدرن را برخوردار از علم و سلاح کشتار جهانی برجسته می‌کنند، تبعا نظام جاهلیت در قرآن چهار خرده‌نظام دارد، خرده نظام پایه‌ای آن نظام معرفتی جاهلیت است که برمدار نادانی، حدس، گمان، توهمات، خیالات و جذابیت‌های حسی و مادی است و این ظن جاهلیت سقف تفکرجاهلیت و نادانی کف این تفکر است.

وی بیان کرد: در قرآن کریم این نظام معرفتی جاهلیت به نظام مبتنی بر یقین، حکمت، تزکیه و تعلیم تبدیل می‌شود، عقل و ایمان دو مسئله‌ای است که ایشان در امتداد حیات سیاسی و اجتماعی مطرح می‌کنند.

نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اظهار کرد: نظام معرفتی جاهلیت مربوط به گذشته است اما اینطور نیست بلکه امروز علوم انسانی غربی، نظام معرفتی‌شان مبتنی بر حدس و گمان است، واقعیت در دیدگاه این‌ها حدس‌ است و این‌ها آغازی برای حرکت‌های عمومی‌شان می‌شود و حدس را جایگزین حس می‌دانند، در حالی که نظام اسلامی دنبال علم است.

آیت‌الله کعبی خاطرنشان کرد: خرده‌نظام دوم، نظام سیاسی قبیله‌گرا است، دولت قبیله به همان حکم جاهلیت تعبیر می‌شود، قرآن کریم این نظام سیاسی قبیله‌گرا را به نظام سیاسی حق‌مدارانه تبدیل کرد، این نظام سیاسی که پایه‌اش توحید، برادری و برابری است امروز هم در برابر نظام جاهلیت کاربرد دارد، نظام سلطه نظام چرخش دولت بین یک افراد محدودی است اما نامش را مردم سالاری می‌گذارند، مردم سالاری منهای ارزش‌های اخلاقی، انسانی و ارزش‌های متعالی یک دروغ بزرگ و قبیله‌گرایی است.

آیت‌الله کعبی اظهار کرد: رهبر معظم انقلاب اسلامی در این مطلب به دور باطل بین قدرت و ثروت اشاره می‌کنند، لذا اگر به واقعیت‌های آنچه که در آمریکا به عنوان یکی از نظام‌های قبیله‌گرا نگاه کنیم، براساس داده‌های مرکز تحقیقاتی pew یک درصد ثروتمندترین افراد آمریکا در ۲۰۲۱ حدود ۳۲ درصد از کل ثروت کشور در اختیار داشتند، در حالی که ۵۰ درصد پایین افراد جامعه تنها دو درصد از ثروت را مالک بودند.

وی بیان کرد: منشا همه این‌ها همان ادعای دروغین مردم سالاری است، حتی هنگامی که این‌ها در بعد حقوق بشر بحث می‌کنند، حقوق بشر آمریکایی و اروپایی را مطرح می‌کنند و انسان‌ها را در خاورمیانه اصلا انسان نمی‌دانند.

عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: خرده‌نظام دیگر جاهلیت نظام اخلاقی است که بر مبنای خودنمایی و  دیده‌شدن است و اسلام را این نظام جاهلیت مبتنی بر نخوت، تکبر و خودنمایی را به نظام اخلاقی کمال‌گرا برمبنای مراقبت و صیانت از خود تبدیل کرد.

آیت‌الله کعبی عنوان کرد: خرده نظام چهارم، نظام اجتماعی مبتنی بر تعصب است، نظام اجتماعی که اسلام جایگزین آن کرده است، نظام اجتماعی مبتنی بر رحمت، مسئولیت اجتماعی، وحدت، صلح و... است.

وی بیان کرد: نظام جاهلیت امروز، نظام جاهلیت علم بدون ایمان است که موجب نابودی بشریت است، ایمان منهای علم نیز موجب عقب‌ماندگی بشریت می‌شود؛ اندیشه تمدنی رهبری در منظومه فکری‌اش تجمیع دوگانه‌هایی از جمله علم و ایمان، عقلانیت و معرفت، عدالت و آزادی، رافت در جبهه درونی و مرزبندی روشن در جبهه بیرونی است.

نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: نظریه تمدنی رهبر انقلاب بر پایه اجتهاد اصیل و جواهری اما متناسب با مقتضیات زمان و موضوع‌شناسی از وضعیت انسان معاصر و تطبیق موضوع انسان معاصر بر منظومه فکری اسلام ناب محمدی و مکتب اهل بیت(علیهم السلام) و استخراج احکام فقهی است که این نظریه تمدنی در چند ضلع برجسته و قابل تحقق است.

آیت‌الله کعبی تاکید کرد: ضلع اول، برجسته‌سازی هویت اسلامی ایرانی، ضلع دوم فتح مرزهای دانش با استفاده از تجارب بشری و تعمیق این تجارب، ضلع سوم و مهم تولید قدرت بازدارنده دفاعی، امنیتی و نظامی و مقاومت تمدنی است.

منظومه فکری رهبر معظم انقلاب، دارای چهارچوب مستقل، روش و‌نگرش متفاوت است

منظومه فکری رهبر معظم انقلاب اسلامی، مجموعه‌ای از نظامات است که این‌ها چهارچوب مستقل داشته و روش رسیدن به این نظامات و همچنین نوع نگرش به آن متفاوت است.

 حجت الاسلام والمسلمین دکتر صلح میرزایی نیز در همایش «منظومه فکری آیت‌الله خامنه‌ای با تاکید بر اندیشه فقهی» که امروز ۱۳ اسفندماه در سالن حکمت دانشگاه قم برگزار شد، ضمن تهنیت به مناسبت آغاز ماه مبارک رمضان گفت: همانطور که رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند سه منظومه معرفتی، ارزشی و احکام وجود دارد که از این میان، منظور از منظومه معرفتی، همان جهان‌بینی ارزشی است، منظومه ارزشی نیز مجموعه‌ی ارزش‌ها یا همان ایدئولوژی است، منظومه احکام نیز بایدها و نبایدهای خرد را در بر می‌گیرد.

وی بیان کرد: منظومه فکری، شبکه‌ای از نظامات مختلف است که این‌ها در یک نظم مشخصی با یکدیگر مرتبط می‌شوند، همچون نظام تعلیم و تربیت، نظام سیاسی، نظام مدیریتی و غیره، هر کدام از این‌ها به تنهایی هویتی دارند اما هنگامی که این‌ها یک شبکه می‌شوند منظومه فکری را تشکیل می‌دهند.

عضو مجلس خبرگان رهبری تصریح کرد: منظومه فکری رهبر معظم انقلاب اسلامی، مجموعه‌ای از نظامات است که این‌ها چهارچوب مستقل دارد و روش رسیدن به این نظامات و همچنین نوع نگرش به آن متفاوت است.

رئیس دفتر موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی در قم عنوان کرد: رهبر معظم انقلاب اسلامی در ماه رمضان ۱۳۴۸ شمسی، در تهران مبحثی را سخنرانی و مطرح می‌کنند و مفاهیمی همچون عدالت، آزادی، فقر و ... را که آن زمان مطرح نبوده است را بیان می‌کنند، در واقع از قدیم دغدغه ایشان این بوده‌است که مسائل را از جامعه بگیرد به قرآن کریم عرضه کند و مجددا پاسخ را به جامعه بازگرداند.

حجت الاسلام و المسلمین صلح میرزایی خاطرنشان کرد: عصاره منظومه فکری رهبر معظم انقلاب اسلامی در این چند سند تحولی است که موجود است، این منظومه در واقع امتداد اجتماعی خود را پیدا کرده است و به دنبال آن است تا انقلاب را به معنای حقیقی خودش در درون جامعه، در منطقه، جهان اسلام و در جهان بشریت انجام دهد.

رئیس دفتر موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی در قم گفت: انقلاب اسلامی براساس آموزه‌های بعثت می‌آید تا از جاهلیت گذر کرده و به فرهنگ اصیل اسلامی برسد، ما انقلاب اسلامی را یک انفجار نمی‌دانیم که به یک لحظه درسال ۱۳۵۷ رخ داده باشد، بلکه از سال ۱۳۴۱ که حرکت آن شروع شده است باید تا ظهور امام زمان(ع) و آماده سازی جامعه برای آن روز ادامه پیدا کند.

وی تصریح کرد: یکی از اصرارهایی که رهبر معظم انقلاب دارند، این است که ایشان می‌خواهند بهشت ولایت را در همین دنیا نشان دهند و در کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی نیز تلاش می‌کنند تا توحید، ولایت و نبوت را باهمین نگاه و در همین دنیا نشان دهند.

حجت الاسلام و المسلمین صلح میرزایی عنوان کرد: رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانیه گام دوم چند شعار را مطرح کرده و فرموده‌اند که ما شعارهای فطری داریم که هیچ وقت این شعارها دلزدگی نمی‌آورد و اگر دلزدگی در مردم می‌بینید به این دلیل است که مسئولین از این شعارها رویگردان شده‌اند، حتی رفاه را هم ایشان به معنای یک شعار مطرح کرده‌اند و تحقق آن را لازم می‌دانند.
پایان پیام